หน่วยที่ 1
ประวัติความเป็นมาของอำเภอราษีไศล
ประวัติความเป็นมา
เดิมอำเภอราษีไศล คือเมืองราษีไศล ซึ่งโดยฐานะแล้วถือเป็นเมืองขนาดเล็กแต่อาณาเขตกว้างขวางพอสมควรขึ้นแก่เมืองศรีสะเกษ (โดยธรรมเนียมการปกครองในขณะนั้นเรียกว่า “ ระบบหัวเมือง ” ประกอบด้วยเมืองเล็กหลายๆเมือง) อาณาเขตของเมืองเดิมนั้นได้แก่ อาณาเขตอำเภอราษีไศล รวมกิ่งอำเภอศิลาลาด (เว้นตำบลบัวหุ่งและตำบลหนองอึ่ง ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของเมืองศรีสะเกษ)และอาณาเขตอำเภอยางชุมน้อย โดยประชาชนประกอบด้วยเผ่าลาว เผ่าส่วย เผ่าเยอแยกเป็นพวกที่อยู่มาแต่ดั้งเดิม ซึ่งพงศาวดารเรียกว่า “พวกป่าดง” อีกพวกหนึ่งอพยพมาจากนครจำปาศักดิ์ เมื่อราว พ.ศ.2267 มาตั้งอยู่เมืองท่ง( เมืองสุวรรณภูมิ ) โดยฐานะเมืองศรีสะเกษเป็นเมืองใหญ่ โปรดเกล้าให้ตั้งเป็นเมือง เมื่อ พ.ศ.2325( สมัยกรุงธนบุรี ) แต่ไม่มีเมืองขึ้น มีเจ้าเมืองปกครองติดต่อกันมาหลายคน ครั้นเมื่อปี พ.ศ.2368ได้ทรงโปรดเกล้าฯตั้งพระภักดีโยธา ปลัดเมืองศรีสะเกษ( ซึ่งเป็นเผ่าส่วย ) เป็น “พระยาวิเศษภักดี” เจ้าเมืองศรีสะเกษ ต่อมาเกิดความขัดแย้งอย่างรุนแรงกับหลวงธิเบศร์ หลวงมหาดไทยและ หลวงอภัยกรมการเมือง( ซึ่งเป็นเผ่าลาว ) ทั้งสามคนจึงได้อพยพครอบครัวและบ่าวไพร่ยกไปตั้ง ณ บ้านลำโดมใหญ่ ต่อมาทรงโปรดเกล้าฯให้ยกขึ้นเป็น “เมืองเดชอุดม” ( อำเภอเดชอุดม จังหวัดอุบลราชธานี ในปัจจุบัน )
เมื่อปี พ.ศ.2421 เจ้าเมืองและกรมการเมืองศรีสะเกษ เห็นว่าฝั่งซ้ายแม่น้ำมูลเหมาะที่จะตั้งเมืองจึงแต่งตั้งท้าวจันศรี บุตรหลวงอภัยให้เป็น “พระพลราชวงษา” นายกองนอกรับราชการขึ้นเมือง ศรีสะเกษ ซึ่งทำหน้าที่รวบรวมสำมะโนครัวตัวเลขและนำมาปรับปรุงหมู่บ้านอยู่ฟากฝั่งแม่น้ำมูลทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือเพื่อเตรียมการตั้งเมือง พระพลราชวงษาได้อพยพครอบครัวและบ่าวไพร่ไปตั้งอยู่ที่บ้านโนนหินกอง( ปัจจุบันเป็นดงอยู่ใกล้สงยาง ตำบลกุง อำเภอศิลาลาด ) ยึดเอาบ้านโนนหินกองเป็นศูนย์กลางเพราะเห็นว่าเป็นเนินสูง น้ำไม่ท่วม มีหมู่บ้านโดยรอบ ครั้นเห็นว่าพอจะตั้งเป็นเมืองได้ก็ได้กราบเรียนต่อพระพรหมภักดี (โท) ยกกระบัตรเมือง ซึ่งรักษาราชการแทนผู้ว่าราชการเมืองศรีสะเกษ พระพรหมภักดีได้มีใบกราบบังคมทูลพระกรุณาฯ ขอยกบ้านโนนหินกองขึ้นเป็นเมือง และขอแต่งตั้งพระพลราชวงษา( จันศรี) นายกองนอกเป็นผู้ว่าราชการเมือง
ครั้นวันศุกร์ขึ้น 15 ค่ำเดือน 7 ปีมะเส็ง ตรีศก จุลศักราช 1243 พุทธศักราช 2424 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมตั้งพระพรหมภักดี(โท) ยกกระบัตรเมืองเป็นพระยาวิเศษภักดีเจ้าเมืองถือศักดินา 3,000 ให้ท้าวเหง้าบุตรพระยาวิเศษภักดี(บุญจันทร์) เป็นพระภักดีโยธาปลัดเมืองถือศักดินา 600 ให้ราชวงศ์ปัญญาบุตรหลวงไชย(สุก) เป็นพระพรหมภักดี ยกกระบัตรเมืองถือศักดินา 500 และท้าววิเศษบุตรพระยาวิเศษภักดี(โท) ได้เป็นผู้ช่วยราชการเมือง ในปีนี้เจ้าเมืองและกรมการเมือง ศรีสะเกษได้ขอตั้งบ้านโนนหินกองเป็นเมืองราศีไศลขึ้นแก่เมืองศรีสะเกษ โดยให้พระพลราชวงศา เป็นพระประจนปัจจุนึก ผู้ว่าราชการเมืองราษีไศลถือศักดินา 800 โปรดฯตั้งหลวงแสง(จัน) น้องชายพระประจนปัจจนึก เป็นหลวงหาญศึกพินาศปลัดเมืองให้ท้าวคำเม็ก บุตรพระประจนปัจจนึกเป็นหลวงพิฆาตไพรียกกระบัตรเมือง
ครั้น พ.ศ.2431 อุปฮาดเมืองสุวรรณภูมิ( ตามธรรมเนียมการปกครองหัวเมืองทางภาคอีสานในสมัยนั้นคณะผู้ครองเมือง เรียกว่า “ คณะอาญา 4 ” ประกอบด้วยเจ้าเมือง, อุปราชหรืออุปฮาดหรือ อัครฮาด, ราชวงศ์หรืออัครวงศ์และราชบุตรหรืออัครบุตร ในกรณีตำแหน่งต้นๆไม่มีหรือไม่มีใบบอกไปเมืองหลวง กล่าวโทษเมือง 3 เมืองว่าแย่งชิงเขตแขวงเมืองสุวรรณภูมิไปขอตั้งเป็นเมืองขึ้นของตนเอง คือ เมืองมหาสารคาม ขอตั้งบ้านนาเลาเป็น “เมืองวาปีปทุม” เมืองสุรินทร์ขอตั้งบ้านทัพค่าย เป็น “เมืองชุมพลบุรี”และเมืองศรีสะเกษขอตั้งบ้านโนนหินกองเป็น “เมืองราษีไศล” ได้โปรดเกล้าฯ ให้ข้าหลวงเมืองนครจำปาศักดิ์และข้าหลวงเมืองอุบลราชธานีไต่สวนว่ากล่าวเรื่องนี้ แม้ว่าจะไต่สวนความจริงแต่ก็ไม่สามารถรื้อถอนได้เพราะเมืองทั้ง 3 เมืองนี้ได้โปรดเกล้าฯให้ตั้งเป็นเมืองขึ้นแก่เมืองทั้ง 3 เมืองมาหลายปีแล้วจึงเป็นอันโปรดเกล้าฯให้คงเป็นเมืองขึ้นของเมืองทั้ง 3 ตามเดิม
ครั้นต่อมา พ.ศ.2438 ได้ย้ายเมืองราษีไศลมาตั้งอยู่ที่บ้านท่าโพธิ์ ตำบลเมืองคง ต่อมา พ.ศ.2443 เมื่อจัดการปกครองเป็นแบบ “มลฑลเทศาภิบาล”(โดยธรรมเนียมการปกครองแบบ “มลฑลเทศาภิบาลหน่วยการปกครองแบ่งออกเป็นมลฑล บริเวณเมืองและอำเภอตามลำดับ) เมืองราษีไศลจึงถูกยุบลงเป็นอำเภอเรียกว่า “อำเภอราษีไศล” ขึ้นกับเมืองศรีสะเกษ เมืองราษีไศลจึงหมดสภาพเป็นเมืองแต่นั้นมา โดยนัยนี้ถือว่าขุนบริหารชนบท (ทองคำ) เป็นผู้ว่าราชการเมืองคนสุดท้ายและเป็นนายอำเภอราศีไศลคนแรก (ดำรงตำแหน่งระหว่าง พ.ศ.2442 – 2450) ต่อมาเมื่อ พ.ศ.2456 เปลี่ยนชื่อเป็น“อำเภอเมืองคง” เพราะถือเอาตามชื่อตำบลที่ตั้งแต่ต่อมา พ.ศ.2482 จึงเปลี่ยนกลับมาเป็น “อำเภอราษีไศล” ตามนามเดิมเพราะต้องการอนุรักษ์ชื่อเมืองแต่ดั้งเดิมไว้
ลักษณะที่ตั้งและอาณาเขต
อำเภอราษีไศลตั้งอยู่ตอนบนของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียง ดังนี้
1. ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอโพนทราย( จังหวัดร้อยเอ็ด ) อำเภอศิลาลาด( จังหวัดศรีสะเกษ )
และอำเภอมหาชนะชัย( จังหวัดยโสธร )
2. ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอค้อวัง (จังหวัดยโสธร)และอำเภอยางชุมน้อย
( จังหวัดศรีสะเกษ )
3. ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอยางชุมน้อย อำเภอเมืองศรีสะเกษ อำเภออุทุมพรพิสัย
( จังหวัดศรีสะเกษ )
4. ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอบึงบูรพ์และอำเภอรัตนบุรี( จังหวัดสุรินทร์ )
เนื้อที่
อำเภอราศีไศลมีเนื้อที่ประมาณ 498,806 ตารางกิโลเมตร
ลักษณะภูมิประเทศ
สภาพพื้นที่อำเภอราศีไศล มีลักษณะเป็นที่ราบสูง พื้นดินเป็นดินร่วนปนทราย โดยทั่วไปมีพื้นที่เป็นป่าละเมาะบางส่วน มีแม่น้ำมูลไหลผ่านจากทิศตะวันตกไปสู่ทิศตะวันออก ที่ดินริมฝั่งแม่น้ำมูลเป็นที่ราบลุ่มน้ำท่วมถึงและน้ำหลากตอนน้ำมากในฤดูฝนและมีพื้นที่อยู่ในเขตทุ่งกุลาร้องไห้ได้แก่ พื้นที่ตำบลฝั่งซ้ายแม่น้ำมูล ตำบลเมืองแคน ตำบลหนองหมีมีระยะทางรวมกันทั้งสิ้น 38 กิโลเมตรมีน้ำไหลตลอดปี ในฤดูแล้งน้ำจะตื้นเขิน บางตอนลำน้ำเสียวไหลผ่านตำบลด่าน ตำบลหนองแคมีระยะทางรวมทั้งสิ้นประมาณ 11 กิโลเมตร
การปกครอง
การปกครองส่วนท้องถิ่นอำเภอราษีไศล ประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น มีทั้งหมด 14 แห่ง ได้แก่
1. เทศบาลตำบลเมืองคง
2. องค์การบริหารส่วนตำบลเมืองคง
3. องค์การบริหารส่วนตำบลเมืองแคน
4. องค์การบริหารส่วนตำบลหนองแค
5. องค์การบริหารส่วนตำบลจิกสังข์ทอง
6. องค์การบริหารส่วนตำบลด่าน
7. องค์การบริหารส่วนตำบลดู่
8. องค์การบริหารส่วนตำบลหนองอึ่ง
9. องค์การบริหารส่วนตำบลบัวหุ่ง
10.องค์การบริหารส่วนตำบลไผ่
11.องค์การบริหารส่วนตำบลส้มป่อย
12.องค์การบริหารส่วนตำบลหนองหมี
13.องค์การบริหารส่วนตำบลหว้านคำ
14.องค์การบริหารส่วนตำบลสร้างปี่
จำนวนประชากร
อำเภอราศีไศลมีจำนวนประชากรทั้งหมด 81,251 คน
อาชีพของคนอำเภอราษีไศล
อาชีพหลัก ทำนา ค้าขาย ข้าราชการ
อาชีพเสริม ปลูกหอม รับจ้าง เลี้ยงสัตว์และปลูกพืชผักสวนครัว
พืชเศรษฐกิจ
พืชเศรษฐกิจอำเภอราษีไศล ส่วนใหญ่จะนิยมปลูกพืชตามฤดูกาล ซึ่งเกษตรกรจะนิยมปลูกข้าวจ้าวและข้าวเหนียว ภายหลังจากการเก็บเกี่ยวข้าวจ้าวและข้าวเหนียวแล้ว เกษตรกรจะทำการปลูกหอมแดง กระเทียมและผักอื่นๆเพื่อหารายได้เสริม
การปศุสัตว์
การปศุสัตว์เป็นอาชีพเสริมของคนอำเภอราษีไศลที่ทำรองลงมาจากการทำนา ค้าขาย รับราชการ การปศุสัตว์ที่คนอำเภอราษีไศลทำคือ การเลี้ยงโคเนื้อ กระบือ สุกร เป็ด ไก่ ห่าน ซึ่งเป็นอาชีพที่สามารถทำเงินให้กับคนอำเภอราษีไศล เพราะคนในอำเภอจะนิยมบริโภคสัตว์เหล่านั้นตลอดปี ไม่ว่าจะเป็นงานมงคลหรืองานอวมงคล
ด้านทรัพยากร
1. แหล่งน้ำธรรมชาติ อำเภอราษีไศลมีแม่น้ำและลำน้ำที่สำคัญไหลผ่าน 3 สายคือ
- แม่น้ำมูล
- ห้วยทับทัน
- ลำน้ำเสียว
2.ป่าไม้ อำเภอราศีไศลมีพื้นที่ป่าไม้ที่สำคัญมีทั้งหมด 7 แห่งดังนี้
- ป่าดงแดง - ป่าโนนจาน
- ป่าโนนหัวภู - ป่าโนนทราย
- ป่าโนนซาด - ป่าดงใหญ่ ตำบลหนองหมี
- ป่าดงใหญ่ ตำบลบัวหุ่ง
สถานที่น่าสนใจใน อำเภอราศีไศล
1. หน่วยงานราชการ/รัฐวิสาหกิจ มีทั้งหมด 8 แห่งดังนี้
- สำนักงานเทศบาลตำบลเมืองคง
- สำนักงานปุศสัตว์อำเภอราษีไศล
- สำนักงานสาธารณสุขอำเภอราษีไศล
- สำนักงานเกษตรอำเภอราษีไศล
- ที่ว่าการอำเภอราษีไศล
- หน่วยเพาะชำกล้าไม้ที่ 2 จังหวัดศรีสะเกษ
- สำนักงานที่ดินจังหวัดศรีสะเกษ สาขาราษีไศล
- สถานีตำรวจภูธรอำเภอราษีไศล
2. สถานศึกษา มีทั้งหมด 39 แห่งดังนี้
- โรงเรียนบ้านจิก - โรงเรียนบ้านกระเดาอุ่มแสง
- โรงเรียนบ้านด่าน(รัฐราษฎร์พัฒนา) - โรงเรียนด่านอุดมศึกษา
- โรงเรียนจิกสังข์ทองวิทยา - โรงเรียนบ้านดงแดง
- โรงเรียนบ้านน้ำอ้อมน้อย - โรงเรียนบ้านปลาขาว
- โรงเรียนบ้านดู่ค้อ - โรงเรียนหวายคำวิทยา
- โรงเรียนบ้านเพียมาต(รัฐราษฎร์พิทยาคาร) - โรงเรียนบ้านตัง
- โรงเรียนบ้านหว้าน(รัฐราษนุกูล) - โรงเรียนบ้านดอนงูเหลือม
- โรงเรียนบ้านบากเรือ - โรงเรียนบ้านแสงเมืองแคน
- โรงเรียนบ้านเหล่าน้อย - โรงเรียนบ้านหนองแค
- โรงเรียนราษีไศล - โรงเรียนอนุบาลราษีไศล
- โรงเรียนบ้านห้วย - โรงเรียนเมืองแคนวิทยาคม
- โรงเรียนเมืองคง(คงคาวิทยา) - โรงเรียนบ้านโนนตุ่น
- โรงเรียนจินดาวิทยาคาร 2 - โรงเรียนบ้านด่านนอกดง
- โรงเรียนบ้านยาง - โรงเรียนบ้านหนองกก
- โรงเรียนบ้านไผ่ - โรงเรียนบ้านสร้างปี่
- โรงเรียนบ้านบัวหุ่ง(รัฐราษฎร์สามัคคี) - โรงเรียนบ้านบึงหมอก
- โรงเรียนบ้านหัวขัวนาแปะหนองอึ่ง - โรงเรียนบ้านเปือยขาม
- โรงเรียนบ้านอีหนา(รัฐประชานุกูล) - โรงเรียนบ้านโต่งโต้น
- โรงเรียนบ้านเห็ดผึ้งหนองก่าม - โรงเรียนบ้านดอนไม้งาม
- โรงเรียนบ้านแสนแก้วหนองคูไซ
3. การเดินทาง/การคมนาคม
การคมนาคมติดต่อระหว่างอำเภอและจังหวัด รวมทั้งการคมนาคมภายใต้ตำบลและหมู่บ้าน
มีรายละเอียดดังนี้
1) ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2086 สาย อำเภอราษีไศล - บ้านด่าน ตำบลด่าน
2) ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2086 สาย บ้านส้มป่อยน้อย - อำเภอราษีไศล - อำเภอมหาชนะชัย
3) ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2186 อำเภอราษีไศล - อำเภอราษีไศล - อำเภอกันทรารมย์
4. สถานบริการด้านสุขภาพ
ด้านโรงพยาบาล มีทั้งหมด 14 แห่งดังนี้
- โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล บ้านหนองหมี ตำบลหนองหมี
- โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล บ้านดู่ ตำบลดู่
- โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล บ้านไผ่ ตำบลไผ่
- โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล บ้านหว้าน ตำบลหว้านคำ
- โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล บ้านสร้างปี่ ตำบลสร้างปี่
- โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล บ้านส้มป่อย ตำบลส้มป่อย
- โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล บ้านปลาขาว ตำบลหนองแค
- โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล บ้านบัวหุ่ง ตำบลบัวหุ่ง
- โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล บ้านดอนม่วง ตำบลหนองอึ่ง
- โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล บ้านจิก ตำบลจิกสังข์ทอง
- โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล บ้านกระเดา ตำบลดู่
- โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล บ้านโกทา ตำบลหนองอึ่ง
- โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล บ้านเมืองแคน ตำบลเมืองแคน
- โรงพยาบาลราษีไศล
ด้านสถานีอนามัย มีทั้งหมด 16 แห่งดังนี้
- สถานีอนามัยบ้านจิก - สถานีอนามัยบ้านดอนม่วง
- สถานีอนามัยบ้านกระเดา - สถานีอนามัยบ้านด่าน
- สถานีอนามัยบ้านดู่ - สถานีอนามัยบ้านปลาขาว
- สถานีอนามัยบ้านหว้านคำ - สถานีอนามัยบ้านส้มป่อย
- สถานีอนามัยบ้านเมืองแคน(หลังใหม่) - สถานีอนามัยบ้านโกทา
- สถานีอนามัยเมืองแคน - สถานีอนามัยบ้านหนองหมี
- สถานีอนามัยบ้านเหล่าน้อย - สถานีอนามัยบ้านบัวหุ่ง
- สถานีอนามัยบ้านไผ่ - สถานีอนามัยบ้านสร้างปี่
5. สถานทีท่องเที่ยว มีทั้งหมด 7 แห่งดังนี้
- น้ำตกเหวประทุน - ป่าสงวนแห่งชาติดงภูดิน
- เมืองลิงบ้านหว้าน - เมืองคงโคก
- หาดทรายขาว - ฝายราษีไศล
- เขื่อนราษีไศล
6. สถานีบริการเชื้อเพลิง มีทั้งหมด 3 แห่งดังนี้
- สถานีบริการน้ำมันเชลล์
- สถานีบริการน้ำมันบางจาก
- สถานีบริการน้ำมันเชลล์
7. ศาสนาสถาน มีทั้งหมด 52 แห่งดังนี้
- วัดบ้านจิก - วัดสะแบงตาก
- วัดบ้านโนนขี้มอด - วัดป่าศรีประชารังสรรค์
- วัดบ้านกระเดา - วัดศรีสว่างบ้านด่าน
- วัดสมบูรณ์สุนทราราม - วัดบ้านดงแดง
- วัดสุนทราราม - วัดบ้านดู่
- วัดบ้านน้ำอ้อมน้อย - วัดบ้านหัวช้าง
- วัดบ้านปลาขา - วัดเพียมาต
- วัดบ้านผึ้ง - วัดบ้านตัง
- วัดบ้านหว้าน - วัดดอนงูเหลือม
- วัดสามัคคีธรรม - วัดเมืองแคนโพธาราม
- วัดหนองแค - วัดป่าพระครูอุทัยธรรม
- วัดบ้านแสง - วัดบ้านห้วย
- วัดกัลยาโฆสิตาราม - วัดกลาง
- วัดใต้ - วัดแสนสุขโนนตุ่น
- วัดบ้านด่าน - วัดหนองศาลา
- วัดบ้านยางใหญ่ - วัดสร้างแก้ว
- วัดบ้านยางน้อย - วัดโพธิ์ศรีหนองกก
- วัดบ้านไผ่ - วัดบ้านหนองดุม
- วัดบ้านหนองกก - วัดสร้างปี่
- วัดบ้านบัวหุ่ง - วัดบ้านบึงหมอก
- วัดศรีสุมังบัวหุ่ง - วัดหนองอึ่ง
- วัดหัวขัว - วัดอีหนา
- วัดบ้านหนองหมี - วัดเห็ดผึ้งหนองก่าม
- วัดแสนแก้ว - วัดป่าบ้านบาก
- วัดบ้านโต่งโต้น - วัดบ้านห้วยใหม่
- วัดบ้านขาม - วัดบ้านเปือย
8. รหัสไปรษณีย์ของอำเภอราศีไศล มีทั้งหมด 13 ตำบลดังนี้
- ตำบลเมืองคง 33160
- ตำบลเมืองแคน 33160
- ตำบลหนองแค 33160
- ตำบลจิกสังข์ทอง 33160
- ตำบลด่าน 33160
- ตำบลดู่ 33160
- ตำบลหนองอึ่ง 33160
- ตำบลบัวหุ่ง 33160
- ตำบลไผ่ 33160
- ตำบลส้มป่อย 33160
- ตำบลหนองหมี 33160
- ตำบลหว้านคำ 33160
- ตำบลสร้างปี่ 33160 
หน้าแรก
ติดต่อเรา.png)
